Besni Belediyesi ve İKSAD İşbirliği ile “Discover Anatolia” projesi kapsamında 14 ülkeden bilim insanları ve akademisyenlerin katıldığı “Uluslararası Anadolu Üzüm Kongresi” Dünyaca Ünlü Besni Üzüm’ünün dünya üzüm literatürüne kazandırılması gayesi Besni Recep Tayyip Erdoğan Kongre ve Kültür Merkezi’nde yapıldı.
Dünyanın farklı noktalarında üzüm üzerine çalışan bilim insanları ve akademisyenleri ülkemizde bir araya getirerek, araştırma bulgularını paylaşmalarına imkân sağlama ve özellikle ülkemizdeki üzüm çeşitliliğini dünyaya tanıtma amacıyla “Uluslararası Üzüm Kongresi” Besni Belediyesi ev sahipliği ile gerçekleşti.
Yapılan kongrede açılış konuşmasını yapan Besni Belediye Başkanı Eyüp Mehmet Emre, Besni’yi üzümün başkenti olarak anlattıklarını ve Besni Üzümü’nün Besni için ekonomik, kültürel ve sosyal anlamda çok önemli olduğunu kaydetti.
Başkan Emre; “Böyle bir farkındalık yaratmak için ilçemizi tercih etmenizden dolayı da şükranlarımı sunuyorum isabetli bir tercih oldu. Zira biz, Besni’yi üzümün başkenti olarak biliyoruz, anlatıyoruz, böyle ifade ediyoruz. Üzüm ilçemiz için gerek ekonomik gerek kültürel gerek sosyal anlamda çok kıymetli. Özellikle bizim Gaziantep bölgesi dediğimiz hevedi tarafımızda ciddi bir anlamda bir popülasyona sahibiz büyüklerimizden duyduğumuz öğrendiğimiz kadarıyla az önce de ilçe milli eğitim müdürümüzle de bunun sohbetini ettik. Ellinin üzerinde üzüm çeşidinin olduğu bir yerleşim yerinde yaşıyoruz. Maalesef sahip çıkamadığımız için şu an ilçemizde yaklaşık 26 tane üzüm çeşidini yetiştirmeye çalışıyoruz. Tescillenmiş anlamda tabi bunlar. Özellikle ilçe ekonomisi için buradaki sosyal kültürel birikimimizi daha da yükseltmek dolayısıyla gayret gösterip biraz daha çalışmamız gereken hususlar var. İlçe ekonomimizin önemli bir kısmı üzüme ve fıstığa dayalıdır.
Üzümde malumunuz olduğu gibi hem sağlık açısından hem tüketim açısından önemli bir gastronomi ürünüdür. Bu ürünü bizim ilçemizde daha da zenginleştirebilmek, ekonomik olarak bu ürünü yetiştirenlerin istifade edebilmesini sağlayabilmek için bir takım gayretler ve önlemler almamız gerekiyor.
Besni dışarıdan baktığınız zaman reklam yüzü olarak ta üzümü tercih eden bir ilçe, özellikle dışarıdaki tanıtımımızda birçoğumuzda buna şahidizdir. Şu cemaatin içerisinde dışarıda ki marketlerde üzüm gördüğümüz zaman Besni üzümü diye yazar, hatta yurt dışından birçok arkadaşımız özellikle kendi bulunduğu bölgelerdeki marketlerde İngiltere de, Amerika da bunu söyleyenler oldu. Besni üzümü yazısını gördük derler yani dışarıda da bizim ülkemizin ve ilçemizin ciddi anlamda tanıtımını sağlayabileceğimiz bir unsurumuz.
Birçok üzüm çeşidimiz var bunu belki hocalarımız bize daha iyi anlatacak onlardan daha iyi dinleyeceğiz ama biz yerel anlamda şu tarafında yer alıyoruz iç hadisenin bir defa üzümün popülasyonunu daha da arttırmamız gerekiyor. Üzümün daha önce bizden önceki kuşaklarda ellinin üzerinde çeşit olan üzüm çeşitlerimizi tekrar elde etmemiz gerekiyor ve bunu iyi tanıtabilmemiz iyi anlatabilmemiz gerekiyor. Aynı zamanda bunu ekonomik hale getirmemiz gerekiyor. Zira ekonomik hale getirmediğimiz takdirde elde ettiğimiz ürünün bir sonraki kuşağa aktarılmasını daha da güç duruma düşüreceğiz. Burada üretici para kazanabilmeli ki üreticiden sonra ki nesil de şu anki nesilden sonra yetişecek olan nesil de bu üzümü üretme, ticaretini yapabilme endişesine ve gayretine düşebilsin. Ama biz üzümü ekonomik hale getirmediğimiz takdirde maalesef şu anki bağlarımızdan da istifade edemeyeceğiz, belki bugün üretimimiz miktar olarak 100 bin tonsa, bu 50 bin tonlara düşecek 20 tonlara düşecek dolayısıyla elimizdeki değerleri de kaybetmiş olacağız.
Öncelikle üzümümüzü ekonomik hale getirmemiz gerekiyor. Çiftçimize para kazandırmamız gerekiyor daha iyi üzüm nasıl elde edebiliriz, daha kaliteli, daha yüksek verimli üzümü nasıl sağlayabiliriz, bunlara bakmamız gerekiyor.
Bu anlamda da ben özellikle Sayın Kaymakamımıza çok teşekkür ediyorum. Gerçekten Besni’ye geldiğinden beri önemli bir farkındalığa imza attı her anlamda, üzüm noktasında da kaymakamlığımızın hazırladığı çok güzel bir proje var. İnşallah bu projeyi kaymakamlıkla beraber gerçekleştireceğiz. Üzümü hem paketleme ki bizim en önemli sıkıntımız odur. Besni üzümünü ticari bir hale dönüştüremedik, marka değerini sağlayamadık. İnşallah bu atacağımız adımla üzümümüze bir marka değeri sağlayacağız ticari anlamda bir kazanım elde edeceğiz, dolayısıyla burada çiftçimiz kazanacak. Para kazanan üretici işini büyütme yoluna gider, böylelikle biz Besni üzümünü inşallah hedefimiz daha ekonomik ve çiftçinin rağbet edebileceği bir vaziyete döndüreceğiz.
Allah’ın izni ile bununla ilgilide ilçe kaymakamımızın hazırlamış olduğu onun emri ile hazırlanmış olan bir projemiz var bu proje kapsamında peygamber üzümünün kurutulması, paketlenmesi, üzümden elde edilen şıra dediğimiz sucuk, muska, kırma, pestil bu gibi ürünlerin yapılması, ayrıca bunların paketlenmesi üzüm pekmezinin elde edilmesi bunun şişelenerek paketlenmesi ve ayrıca bizim sarma dediğimiz bağ yaprağının salamura halinde yine şişelenip paketlenerek ekonomik bir vaziyete dönüştürülebilmesi. Bunu sağladığımız taktirde çiftçimizde kazanacak bir örnek teşkil edeceğiz dolayısıyla üzümü daha ekonomik bir vaziyete döndermiş olacağız diye düşünüyoruz ön görüyoruz bununla beraber reklam anlamında da ilçenin tanıtımı noktasında da önemli bir mesafe kat edeceğiz çünkü bu marka değeriyle Türkiye’nin dört bir tarafında dünyanın belki bir çok yerinde Besni üzümünü stantlarda görmüş olacaksınız. Bugün Malatya’nın kaysısı paketlendiği zaman ayrı bir marka değeri teşkil etti paketlenmezden önceki vaziyeti farklıydı bunu gerçekleştirmek üzere çalışıyoruz bu anlamda da Sayın kaymakamımıza ilçemiz adına teşekkür ediyorum çünkü önemli bir hizmete vesile oldular.
Ben sözlerime son verirken başta Sayın kaymakamım olmak üzere özellikle dışarıdan gelen hocalarımıza teşekkür ediyoruz böyle bir farkındalığı ilçemizde bizlere yaşattıkları için şükranlarımızı sunuyoruz tüm katılan kurum amirlerimize, muhtarlarımıza, ilçe başkanlarımıza, ocak başkanlarımıza, köy muhtarlarımıza şükranlarımı sunuyor saygılarımı sunuyorum.” dedi.
Daha sonra konuşan Besni Kaymakamı Nazlı Demir ise, “Üzümün başkenti Besni inşallah belediyemizin sloganı bu belediye başkanım bunu her yere yazmaya başladı. Bizlerde İnşallah herkesin aklına, beynine, zihnine bu şekilde işleyeceğiz. Besni Üzümü Besni’nin coğrafi işareti olan tek ürünü bu anlamda da geçmişten beri bu toprakların, bu coğrafyanın kimliğini yansıtan bir ürün bende bu slogana katılıyorum gerçekten, üzümün başkenti olan, Besni üzümüyle ilgili coğrafi işaret çalışması yapılırken bu ilçeye özgü geçmişten beri hasat edilen 29 üzüm çeşidi tespit edilmiştir. Yani sırf Besni’de yetişen tüketilen 29 çeşit üzüm tespit edilmiş. Bu anlamda gerçekten bu coğrafyanın kimliği olduğu kanaatindeyim onun için bu kongrenin hayırlara vesile olmasını temenni ediyorum. Bu bir başlangıçtır, İnşallah zaman içerisinde farklı etkinliklerle de üzümümüzün tanıtımına markalaşmasına daha çok katkı sunacaktır.
Aslında üzüm Anadolu coğrafyasının bir kimliği, Elâzığ’da, Malatya’da, Mardin’de Diyarbakır’da bugün Adıyaman’da görüyoruz ki bu coğrafyada üzüm geçmişten beri yaygın üzüm ve üzümden elde edilen ürünler aslında bizim kimliğimiz hepimizin doğup, büyüyüp yetiştiğimiz çocukluğumuzdan beri tükettiğimiz ürünler. Ama nedense bir türlü tam olarak ticarileşemedi, tam olarak hak ettiği değere ulaşamadı. Bugün Adıyaman’da neredeyse badem, üzümün yerini almaya başladı. Başka yerde başka şeyler üzümün yerini almaya başladı. Böylelikle de git gide bağ alanlarımız azaldı, üzümle uğraşan bağcılıkla uğraşan çiftçi sayımız azaldı. Bununda temel nedeni bizim üzüme bir katma değer yükleyemememizden kaynaklı maalesef ülkemizin batısı bunu farklı şekillerde başardı ama orta Anadolu ve doğumuz bunu maalesef başaramadı.
Ben geçen yıl burada göreve başladım göreve başladığımızda ilçemizin coğrafi işaret tescilli tek ürünü olarak İlçe Tarım Müdürümüzle istişare ederken bu 29 üzüm çeşidinden bahsederken bir fikir ortaya çıktı. Biz bu 29 üzüm çeşidini bir nevi ata tohumuna sahip çıkacak nitelikte uygun bir hazine arazisi bulup 10’ar dönümlük bağlar şeklinde bunların hepsini orada dikelim bir şekilde yetiştirelim. Hem oradan alana yayılmasını sağlayalım hem bu türlerin zaman içerisinde yok olmasını engelleyelim.
Birde bu kapsamda Besni’mize Güneydoğuya, Doğu Anadolu’ya merkezlik yapacak bir üzüm araştırma enstitüsü kurulmasını talep edelim, demiştik. Bu kapsamda kalkınma ajansımıza bir fizibilite çalışması sunmuştuk. Çünkü bu başvuruya bir raporun eşlik etmesini istedik, buradaki amacımızda şu olacaktı bölgesel olarak sadece Besni üzümü anlamında değil bölgesel olarak hizmet verecek bir merkez olmasının Besni’nin de bu anlamda bu bölgeye üzümün başkenti olarak hizmet etmesini istemiştik. Orada bir iki engele takıldık açıkçası üzümün dediğim gibi piyasada ekonomik değerinin düşük olması da bizi bir yerleri ikna etmemiz konusunda biraz önümüze engel oldu.
Bugün ilçemizin Besni üzümü açısından potansiyelimiz gittikçe azalıyor. Şu an itibariyle coğrafi işaret tescilli Besni üzümünün yoğun olarak üretildiği yer, Çorak, Pınarbaşı köylerimiz Gölbaşı’nın Belören Beldesiyle Pazarcığın Yumaklıcerit köyleri.
İlçemizde şuan için 3000 dekar alan ile en fazla Çorak köyümüzde, Besni üzümü yetiştiriliyor ve yıllık rekoltemiz 650 ton civarında, bu rakam gittikçe azalıyor gittikçe yerini zeytin, badem gibi alternatif ürünler almaya başlıyor. Çünkü vatandaşımız bunu daha ekonomik görüyor buradaki en büyük sebepte Besni üzümünün bir şekilde pakete girmemesi, etiketlenmemesi, markette raflarda yerini alamaması ve benim kanaatim halen torba torba satışa sunulmasından geçiyor.
Belediye başkanımızın da bahsettiği projeyi çalışırken bizim hedefimiz oydu burada ilk adımı kamu olarak biz atalım ilk defa Besni üzümünü pakete koyalım bunları gerekirse anlaşacağımız market rafların koyalım hatta satış mağazası oluşturup orada kendimiz satışa sunalım istemiştik. Bu projeyi de Bakanlığımız kabul etti inşallah belediyemizin koordinasyonunda proje hayata geçirilerek böyle bir adım atacağız, tatbikî bu kamunun attığı adımla devam edecek değil bir şekilde özel sektörün de bunun içine girmesi lazım. İnşallah bu örnek olacak devamı da bu ürünün tanıtımı ile katma değerinin getirisinin artmasıyla ortaya çıkacak.” dedi.
Gerçekleştirilen kongre ile Sosyal ve Beşeri Bilimler, Kültür, Ziraat, Fen ve Sağlık Bilimleri, Mühendislik dahil olmak üzere tüm bilim dallarından bilim insanlarının ve akademisyenlerin 'üzüm' ve 'üzüm ürünleri' temalı çalışmaları ISBN'li Bildiriler Kitabı'nda yayınlanacağı belirtildi.
